4/04/2009

- ქართველები პოლონეთში

- დაახლოებით 8 თვეა ვარშავაში ვცხოვრობ. ამ ხნის განმავლობაში, პოლონელებისგან ქართველების მიმართ ვგრძნობ ძალიან დადებით და გულისხმიერ დამოკიდებულებას. პირველად როდესაც შევედი ჩემი პოლონელი კოორდინატორის კაბინეტში, ჩემი ყურადღება ინტერიერმა მიიქცია. ოთახში კედელზე გამოკრული იყო თბილისის და ვარძიის ფოტოები, და თვალსაჩინო ადგილას განთავსებული იყო მხოლოდ ქართული დროშა. ეს იყო ძალიან სასიამოვნო განცდა.

ბოლო პერიოდში (განსაკუთრებით აგვისტოს მოვლენების შემდეგ) პოლონეთში უამრავი საქველმოქმედო და კულტურული ღონისძიება იმართება, ქართველების მხარდასაჭერად. რაც რა თქმა უნდა ძალიან სასიამოვნოა. ერთ-ერთი ასეთი საქველმოქმედო ღონისძიების მონაწილე მეც ვიყავი, ომის დროს დაზარალებულთა დასახმარებლად ჩატარდა ქართულ-პოლონური კონცერტი და შეგროვდა თანხა. დიდი მადლობა მათ ასეთი გულისხმიერებისა და კეთილგანწყობისათვის.

წინამდებარე სტატია ამონარიდია ამბროსი გრიშიკაშვილის წიგნიდან "ქართველები პოლონეთში", რომლის ელექტრონულ ვერსიასაც შემთხვევით წავაწყდი.


ქართველები პოლონეთში

"ალბათ ძნელია ორი ისეთი ქვეყნის მოძებნა, რომელთა ისტორიაცა და თანამედროვეობაც ისე ჰგავდეს ერთმანეთს, როგორც პოლონეთისა და საქართველოსი.

პოლონეთ-საქართველოს პოლიტიკური, ეკონომიკური (ძირითადად, სავაჭრო) თუ კულტურული კავშირ-ურთიერთობები საუკუნეთა სიღრმიდან იღებს სათავეს. ამ დროის განმავლობაში როგორც პოლონელებმა საქართველოში (განსაკუთრებით XIX საუკუნესა და XX საუკუნის დამდეგს), ასევე ქართველებმა პოლონეთში (განსაკუთრებით XX საუკუნეში), წარუშლელი კვალი დატოვეს. ჯერჯერობით, როგორც საქართველოში მოღვაწე პოლონელების, პოლონეთში მოღვაწე ქართველების ღვაწლი და ძალისხმევა ერთ მთლიანობაში შეუსწავლელი და დაუფასებელია.
შეიძლება ითქვას, რომ სპარსეთის, თურქეთის, გერმანიის, რუსეთის და საფრანგეთის გარდა, არც ერთ ქვეყანაში არ ყოფილა ისეთი სერიოზული, მრავალრიცხოვანი და გავლენიანი ქართული ემიგრაცია, როგორც პოლონეთში იყო.
1921 წლამდე პოლონეთის ქართული ემიგრაცია, როგორც ასეთი, თითქმის არ არსებობდა. უფრო სწორად, იგი რამდენიმე კაცს ითვლიდა. კერძოდ, ესენი იყვნენ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ელჩი პოლონეთში, თავადი გიორგი სიდამონ-ერისთავი და მისი რამდენიმე მხლებელი, ანუ ის ადამიანები, რომლებიც შემდგომში უდიდეს წვლილს შეიტანენ ვარშავის ქართული კოლონიის განვითარების საქმეში. მათგან კი განსაკუთრებით უნდა გამოვყოთ ალექსანდრე გოძიაშვილი და სერგო ყურულიშვილი.
ამ რამდენიმე ადამიანმა ვარშავაში ჩამოაყალიბა ქართველთა კომიტეტი, რომელსაც ერისთავი ჩაუდგა სათავეში. კომიტეტი არსებობდა 1921 წლამდე, ანუ საქართველოს მიერ დამოუკიდებლობის დაკარგვამდე და თავად სიდამონ-ერისთავის მიერ ვარშავის დატოვებამდე.

პოლონეთის მიერ დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ (1920 წლის ოქტომბერში) ვარშავაში მცხოვრებმა და მოსწავლე ქართველებმა ჩამოაყალიბეს საქართველო-პოლონეთის კლუბი, რომლის ხელმძღვანელიც იყო სერგო ყურულიშვილი, ხოლო მისი გარდაცვალების შემდეგ ამ ფუნქციას ასრულებდნენ იოსებ სალაყაია, ალექსანდრე გოძიაშვილი და კონსტანტინე იმნაძე. აღნიშნული ორგანიზაციის მიზანს წარმოადგენდა საქართველოსა და პოლონეთის შორის ინტენსიური ეკონომიკური და კულტურულ-საზოგადოებრივი ურთიერთობების დამყარება. კლუბი პოლონეთის საზოგადოებისათვის საქართველოს გაცნობის მიზნით აწყობდა ლექცია-სემინარებს, სადღესასწაულო საღამოებს, ბეჭდავდა ჟურნალებს, ბუკლეტებს და ა.შ. იგი მატერიალურ დახმარებას უწევდა ქართველ ემიგრანტებს და მათ ოჯახებს, კერძოდ, მან გამოსცა ჟურნალები “პრო გეორგია”, “პრო პატრია”, შოთა რუსთაველის 750 წლისთავთან დაკავშირებით გამოუშვა ბროშურა “შოთა რუსთაველი” (ვარშავა, 1938 წელი). მანვე გამოსცა ფრანგულიდან მარიამ ცოტაძის მიერ თარგმნილი პარიზის ქართული ემიგრაციის შრომების კრებული სათაურით “საქართველო”. ამ წიგნის დაბეჭდვის მიზანს, როგორც ეს მის შესავალში წერია, წარმოადგენდა საქართველოს ადგილის და როლის წარმოჩება ახლო აღმოსავლეთში და ასევე საქართველოს ისტორიისა და მის წინაშე მდგარი პრობლემების მკითხველისათვის გაცნობა.
მეორე მსოფლიო ომის შემდგომი პირველი პერიოდი პოლონეთში დარჩენილი ქართველებისათვის უაღრესად მძიმე იყო. მათ ყოველ წამს ელოდათ რეპრესიები. ამისათვის საკმარისი იყო თუნდაც უბრალო ნათესაური კავშირი ქართველ საკონტრაქტო ოფიცრებთან. ზოგიერთი მათგანი ათეული წლობით იმალებოდა ყალბი პირადობის დამადასტურებელი საბუთებით.

სიტუაცია შეიცვალა 1956 წლის მოსკოვის მოვლენების შემდეგ. პოლონეთში მცხოვრებმა ქართველებმა შედარებით ნორმალური ცხოვრება დაიწყეს. დროდადრო საქართველოსთან დაკავშირებულ მნიშვნელოვან (ძირითადად, კულტურულ) მოვლენებსაც ჰქონდა ადგილი. მაგალითად, 1959 წლის ოქტომბრის ბოლოსა და ნოემბრის დასაწყისში ვარშავაში ჩატარდა საქართველოს კულტურის დღეები, 1960 წელს მოეწყო იგორ სიკირიცკის მიერ თარგმნილი შოთა რუსთაველის “ვეფხვისტყაოსანის” პრეზენტაცია, ხოლო 1966 წელს შოთა რუსთაველის დაბადების 800 წლისთავისადმი მიძღვნილი საიუბილეო ღონისძიებები.
სამოციან და სამოცდაათიან წლებში ვარშავის, ლოძისა და ვროცლავის უნივერსიტეტებში კვალიფიკაციის ასამაღლებლად მრავალი ქართველი პროფესორ-მასწავლებელი იმყოფებოდა.

80-იანი წლების ბოლოსა და 90-იანი წლების დასაწყისში პოლიტიკური კლიმატის ცვლილებებმა მნიშვნელოვანი ბიძგი მისცეს პოლონეთში მცხოვრები ქართველების გააქტიურებას. ლოძის ქართველთა თაოსნობით 1991 წლის 30 სექტემბერს შეიქმნა საქართველო – პოლონეთის საზოგადოება, რომელმაც თავს იდო პოლონეთში მეორე მსოფლიო ომამდე არსებული ქართველ-პოლონელთა კლუბის ტრადიციების გაგრძელება.

საქართველო-პოლონეთის საზოგადოებას შექმნის დღიდან სათავეში ედგა 1998 წლის სექტემბერში გარდაცვლილი იეჟი არონიშიძე, ვარშავის დაცვის გმირის მაიორ არტემ არონიშიძის ვაჟიშვილი. სწორედ ეს ორგანიზაცია უშვებს 1991 წლიდან ყოველწლიურ ჟურნალ “პრო გეორგია”-ს. ჟურნალის რედაქტორები იყვნენ დავით ყოლბაია და ანჯეი ვოზნიაკი. ამჟამად მისი რედაქტორია ისტორიკოსი, პროფესორი დავით ყოლბაია.

1995 წლის დეკემბერში საქართველო-პოლონეთის საზოგადოების ვარშავის ჯგუფმა დააფუძნა ,,ქართველთა კლუბი - 1920”. კლუბის მიზანია გააგრძელოს ის ტრადიციები, რომელიც გააჩნდა მეორე მსოფლიო ომამდე პოლონეთში მოქმედ ანალოგიურ კლუბს.
პოლონეთ-საქართველოს ურთიერთობებში ასევე ნამდვილად ღირსშესანიშნავი მოვლენა იყო 1995 წელს ძველი ქართული ლიტერატურული ძეგლის ,,მოქცევაი ქართლისაი”-ს თარგმნა და გამოცემა ვარშავის უნივერსიტეტის პროფესორის დავით ყოლბაიას მიერ.

პოლონეთ-საქართველოს ურთიერთობების შესწავლის სფერო განსაკუთრებით გაამდიდრა 2000 წელს ჟურნალ ,,პრო გეორგია”-ს ყოფილი რედაქტორის, ისტორიკოსის, პროფესორის ვოიცეხ მატერსკის მიერ ისტორიული ნაშრომის ,,გრუზია”-ს გამოცემამ, სადაც მნიშვნელოვანი ადგილი აქვს დათმობილი აღნიშნულ ურთიერთობებს.

განსაკუთრებულია პოლონეთის მთავრობის, პოლონელი ხალხის კეთილი ნება, რამაც თავშესაფარი მისცა ქართველ ემიგრანტებს გასული საუკუნის 20-იან წლებში, დღეს კი პოლონეთი საქართველოს მეგობარ, მის მხარდამჭერ ქვეყნებს შორისაა."

(მასალა მომზადებულია ამბროსი გრიშიკაშვილის ნაშრომის "ქართველები პოლონეთში" მიხედვით)

8 კომენტარი::

deka136 said...

dzalian minda polonetshi sascavleblad casvla :S

kerdzod, wroclaw-shi an krakow-shi :">

mqonda shansi, magram momavlistvis gadaido es saqme :D

ზიზი said...

wels ukve mgoni kvela konkursi dasrulda, momavalshi shegizlia, scado..
karkovze gavxsni mere temas..ulamazesi kalakia ...

p.s. komentebi pirdapir ratom ar chans? calke shevdivar . ase unda ikos?

deka136 said...

rogorc vici, studqalaqia krakovi da dzalian bevri sascavlebelia mand :user:
saintereso iqneba ufro metis gageba :P


P.S. ki, yvelaferi scoradaa :D

ზიზი said...

tu rame konkretulad gainteresebs, SeZLebisdagvarad dagakvlianeb...
anu fakulteti sad ginda scavla da a.s.
p.s. xom ar ici ak shesaZlebelia gavxsna magalitad ganyofilebsavit ? mgoni bevri movindome :)

deka136 said...

ganyofilebebze me araferi msmenia :D

forumze temashi daposte da dagexmarebian ;)

ზიზი said...

OK, thanks.
ikos mezareba exla :)

David said...

მოგესალმებით! გაცნობებთ რომ ა/წ სექტემბრიდან ვარშავიდან -თბილისის მიმართულებებით შესრულდება პირდაპირი რეისები კვირაში ორჯერ. ფრენას შეასრულებს პოლონური ავაიხაზები. ბილეთის ყიდვა უკვე შესაძლებებლილია ავიაკომპანიის ვებ გვერდზე

მარი said...

ვროცლავის უნივერსიტეტში 3 თვიან სტაჟირებაზე მივდივარ, ძალიან მიხარიააააააა:))

 

შეიყვარო Template by Ipietoon Blogger Template | Gift Idea